برداشت بالای ۹۵ درصدی از سفره های آب زیرزمینی در گلستان و مصارف بی رویه در بخش های مختلف به ویژه کشاورزی و همچنین خشکسالی و افزایش دما در سال های اخیر باعث شده است که وضعیت سطح تراز آب آبخوان‌های کم عمق و عمیق این استان شمالی رو به وخامت برود.
از این رو ضرورت تسریع در طرح نصب کنتورهای هوشمند برای چاههای آب کشاورزی از یک سو و تلاش برای انسداد چاههای آب غیرمجاز از سوی دیگر از اقداماتی است که شرکت آب منطقه ای بایستی توجه بیشتری به آن داشته باشد.
همچنین تجهیز اراضی زراعی به سیستم‌های آبیاری نوین و اصلاح شیوه‌های آبیاری و همچنین اصلاح الگوی کشت از طریق پرهیز از کشت محصولات با نیاز آبی بالا بخشی از اقدامات پیشگیرانه در مدیریت منابع آب به شمار می رود.
در این گفتگو به سراغ «جواد تیموری» معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان رفتیم تا آخرین اقدامات آب منطقه ای گلستان در این مورد را برای مخاطبان ما تشریح کند.
🔸️در مدیریت منابع آب چه مسئله ای حائز اهمیت است؟
🔹️ از منظر علمی و کارشناسی یکی از موضوعاتی که در حوزه مدیریت منابع آب به ویژه آب های زیر زمینی بسیار حائز اهمیت بوده، ایجاد تعادل بین منابع و مصارف است.
تغذیه آب سفره های زیر زمینی به شرایط اقلیمی بستگی دارد و در حال حاضر با سال های متفاوت ترسالی، نرمال و خشکسالی روبرو هستیم که آبخوان ها در سالهای ترسالی و نرمال تغذیه می شوند. میزان مصرف در قالب مجوزهایی است که برای بهره برداران در بخش های کشاورزی، صنعتی و شرب صادر می شود.
🔸️چه زمانی تعادل بین منابع و مصرف به هم می خورد؟
🔹️زمانی تعادل بین منابع و مصارف به هم می خورد که اضافه برداشت از چاه های مجاز بویژه در بخش کشاورزی انجام شود و همچنین حفر چاه های غیر مجاز که علاوه بر کاهش آب سفره های زیرزمینی باعث بروز مشکل کم آبی برای چاه های مجاز شده هم از عواملی است که این تعادل را از بین می برد.
🔸️برای مقابله و پیشگیری از برداشت غیر مجاز منابع آب چه اقداماتی انجام می شود؟
🔹️برای مقابله با برداشت های غیر مجاز، ۳۲ اکیپ گشت و بازرسی شرکت آب منطقه ای استان در طول سال در حال فعالیت هستند.
از ابتدای سال جاری تا کنون ۴۸۰ چاه غیر مجاز شناسایی و به مراجع قانونی معرفی شدند. همچنین بر اساس احکام قضایی تا کنون ۳۸۰ حلقه چاه، پر و مسدود و عملیات حفاری ۱۰۰ مورد دیگر هم متوقف شده است و ۳۵ مورد از دستگاه های حفاری فاقد صلاحیت شناسایی و صاحبان آنها به مراجع قضایی معرفی شدند.
🔸️آیا مردم در شناسایی چاه های غیر مجاز می توانند به اکیپ های گشت و بازرسی کمک کنند ؟
🔹️ مردم می توانند در صورت مشاهده عملیات حفاری، موضوع را به اداره منابع آب شهرستان مربوطه اطلاع دهند. در همین راستا از صاحبان چاه های مجاز هم خواسته شده اگر در فاصله هزار متری از چاه آنها، حفاری صورت گرفته، گشت های بازرسی آب منطقه ای را در جریان قرار دهند زیرا چاه های غیر مجاز تاثیر منفی بر میزان آب چاه های مجاز خواهد داشت.
🔹️ وضعیت حدود ۱۵ هزار حلقه چاه غیر مجاز که در استان گلستان وجود دارد به کجا رسیده است ؟
🔸️این چاهها قبل از سال ۸۵ حفر شده اند. مجلس شورای اسلامی با تصویب یک ماده واحده قانونی فرصتی را در اختیار صاحبان این چاه ها قرار داده است تا در صورتیکه واجد شرایط لازم باشند، بتوانند از شرکت آب منطقه ای پروانه بهره برداری دریافت کنند.که ناکنون ۵ هزار حلقه از آنها تعیین تکلیف شده است.
🔹️تعداد چاههای مجاز در استان چند حلقه است؟
🔸️در گلستان ۲۰ هزار حلقه چاه مجاز وجود دارد که ۱۷ هزار و ۵۰۰ حلقه در بخش کشاورزی و دو هزار و ۵۰۰ حلقه در بخش شرب و صنعت مورد بهره برداری قرار می گیرد.
هشت هزار حلقه از چاه های دارای مجوز عمق بالای ۲۵ متر دارند و در دسته چاه های عمیق قرار می گیرند که اکثر چاه های شرب از این دسته هستند.
هیئت دولت در سال جاری مصوبه ای داشته که در آن به کشاورزان و بهره بردارانی که منصوبات چاه های آنها برقی است تا پایان سال ۱۴۰۱ فرصت داده تا برای اخذ یا تمدید پروانه بهره برداری و اصلاح قدرت منصوبات چاه خود اقدام کنند تا افزایش تعرفه برای آنها اعمال نشود و در صورتی که اقدامات لازم را انجام ندهند از سال جدید مشمول افزایش تعرفه برق مصرفی خواهند شد و به اندازه هزینه های تامین برق، رشد تعرفه خواهند داشت. به این دسته از افراد توصیه می شود در فرصت باقیمانده به شرکت آب منطقه ای و شرکت توزیع برق استان مراجعه کنند تا در سال آینده با چالش مواجه نشوند.
🔸️در سطح استان گلستان هفت هزار حلقه چاه کشاورزی با منصوبات برقی وجود دارد.
چه تعداد از چاه های سطح استان به کنتور هوشمند مجهز هستند؟
🔹️یکی از ابزارهایی که می تواند به مدیریت مصرف آب به ویژه آب های زیرزمینی کمک کند، ضرورت تجهیز چاه ها به ابزار اندازه گیری و سنجش آب دهی است بنابراین کشاورزان و سایر بهره برداران باید نسبت به نصب کنتور های حجمی بر بروی چاه ها اقدام کنند.
از مجموع هشت هزار چاه عمیق در استان تا کنون چهار هزار و ۵۰۰ حلقه به کنتور هوشمند مجهز شده اند که لازم است سایر این چاه ها هم نسبت به انجام این اقدام تعجیل کنند.
از دستگاه هایی مثل سازمان صمت، جهاد کشاورزی و سایر دستگاه ها انتظار داریم با توجه به شرایط اقلیمی و ضرورت قانونی و کارشناسی که برای تجهیز چاه ها به کنتور های هوشمند پیش بینی شده است، در این مورد به شرکت آب منطقه ای کمک کنند.
